राजेन्द्र उप्रेतीको मुगु रारा यात्रा डायरी

केहीदिनको मुगु यात्राको सिलसिलामा म अप्रिल १, २०१८ बिहान ७:३० बजे नेपालगंज उडे | मलाई कति छिटो मुगु पुगुँला र सुन्दर राराको अवलोकन पनि 

गरुँला भन्ने उत्साह र हतार थियो | समयमा नेपालगंज पुगें र सिधै काठमाडौँबाटै मुगुको लागि भनेको टिकटको लागि ट्राभेल एजेन्सी भएको ठाउँ गएँ।  तर, एजेन्सीले मलाई निराश बनाएर पठायो भन्यो कि आज तपाईले टिकेट पाउन सक्नु हुन् किन कि त्यहाँ  त राराकर्णाली महोत्सब शुरु हुन लागेकोले बैसाख पहिलो हप्तासम्म टिकट पाउन गाह्रो छ  | लौ पर्यो फसाद! अब के गर्ने होला ? कति धेरै सपना देखेको थिए, परिवारलाई पनि मुगुबाट फर्किने बेला रारा बोलाउछु रारा घुमाउछु भन्नेदेखि अरु कति कति........तर ति सबै सपना त नेपालगंज विमानस्थल मै चकानाचुर भए जसो लाग्यो | अब के गर्ने गर्ने अरु धेरै ठाउँ बुझे तर टिकट पाउन गाह्रो भयो | केहि नलागेपछि सडक मार्फत जान्छु भनि बसपार्क तिर गएँ र धेरै प्रयास गरे तर मुगु भन्ने बितिकै बस काउन्टरदेखि ट्राभेल एजेन्सीसम्म नाक बांगो बनाउन थाले।  त्यो प्रयास पनि सम्भब नभएपछि आज म नेपालगंज बस्ने निर्णयमा पुगेँ  | 

दोस्रो दिन प्लेन टिकटको लागि धेरै ठाउँमा प्रयास गरे तर भोलिको लागि पाउला जसो छ भनि आश्वासन मान्छे त बिहानै  मोबाइल अफ गरेर गायव छ। अब के गर्ने होला ? अब जे होला होला भनि सबेरै एयरपोर्ट गएँ  र समान चेकइन गरी सिधै काउन्टरमा ताल्चा एयरपोर्ट (मुगु) जाने सबै एयरलाइन्सको डेस्कमा गएर भनें - 'म संग टिकेट छैन तर म जसरी पनि मुगु जानु पर्नेछ।'  तर कसैबाट पनि टिकट मिल्ने प्रतिक्रिया पाइएन | 

अन्ततः एकजना एयरपोर्ट भित्रकै मित्रको सहयोगमा धेरै बादविवाद गरेर टिकेट पाउन सफल भएँ। युद्द जिते झैँ लाग्यो | नेपालगञ्जबाट रारा जाने प्लेनको सिट नपाउने तर राष्ट्रिय ध्वजा बाहक जहाज चै आधा प्लेन खाली हुन्छ रे । यसको कारण निजि बिमान कम्पनीका प्रतिनिधिले कमिसन दिने भएर यसो भएको भन्ने कुरा सुन्नमा आयो | मेरोपालो  भन्दा पहिले २ वटा प्लेन उडे -  एउटा तारा र एनए NA ।  लगभग २ घण्टापछि ताराको जहाज फर्कियो रारा जाने सबै यात्रुहरु प्लेनतिर हानिए।  यस्तो दृश्य देखियो कि त्यो जहाज नभएर काठमाडौँको रिंगरोडको महानगर बस जसो न कुनै सरसफाई न कुनै परिक्षण।  सिधै झर्ने यात्रु झरे अनि चड्ने यात्रु चढे |  म संग विमानमा सवार लगभग १० जना बिदेशी साथीहरु थिए  | प्लेन उड्यो।  

विदेशीहरु भएर हो कि सँधै धै यस्तै हो थाहा भएन तर आज विमानले यति राम्रो संग राराको अबलोकन गराई दिनु भयो कि बास्तमै अविस्मरणीय रह्यो त्यो पल | राराको सुन्दर अबलोकन पछि बिमान अवतरणको समय भयो।   विमान पहाडमै ठोकिन्छ झैँ लागेर यात्रु सबै आतिए पनि सजिलै अवतरण गर्यो | 

विमानस्थल बाहिर एकजना परिचित दाईलाई भेटें।  मैले 'दाई मलाई त् टिकेट पाउन सारै गारो पो भयो त' भनेको त उहाँले जवाफ दिनु भयो 'भाई यहाँको चलन नै यस्तो छ के गर्ने म पनि मुस्किले टिकट मिल्यो भनि आको तर म आएको विमानमा ६ वटा सिट खाली थियो " | उहाँ केहिसमय अगाडी NA को प्लेनबाट मुगु आउनु भएको रैछ। 

अब म जानु पर्ने गमगडी।  गाडीको मनपरी रहेछ।  जम्मा ५ कि.मि. दूरी छैन भाडा ५०० रुपैया रे | ल अब स्वीकार्नै पर्यो।  अर्को बिकल्प नै छैन।  

गमगडी बजारमा होटेलको खोजि गरे।  एउटा होटलमा गएको जम्मा ४ रूम थिए तर सब प्याक।  अर्कोमा गए त्यहाँ पनि त्येस्तै।  अनि साथीलाई फोन गरे एउटा होटेलको नाम दियो ।  होटेल भिजिट कर्णाली।   त्यहाँ रूम भेटियो अनि बसियो २ दिन गमगडीमा र आफ्नो काम सफलता पुर्बक सम्पन्न गरे |

मलाई गमगडीबाट रारा हुदै पिना भन्ने गाउँमा जानु थियो।  बिहानै ५:३० तिर रारासम्म गाडी जान्छ भन्ने सुनेर गाडी  भएको ठाउँमा गएको त भाडा पाचँ हजार रुपैया रे।  कम्तिमा ४ जना हुनै पर्ने।  कुरा मिलेन अनि सहयोगी साथीलाई  सोधे - 'हिडेर कति समय लाग्छ ? “ उसले भन्यो 'रारा ३/४ घण्टा अनि पिना गाउँ पुग्न त्येस्तै रारा घुमेर गयो भने ७/८ घण्टा”. ल हिडौ! 

१० बजे तिर रारा पुगियो | आहा!!!! आकाशबाट देखिएको त्यो दृश्य अनि जमिनबाट हेर्दा साचिकै रारा त स्वर्ग कि अप्सरा नै रहिछिन | 

राराको दृश्याबलोकन पछि हामीले रारामा अबस्थित होटेलमा खाना खाने गयौं र भबिस्यमा साथीहरुलाई घुमघाममा सहज होस् भनि केही सूचना संकलन पनि गरें।   

होटेल र स्थानीयस्तरको सुविधाको वास्तविकता  (मैले जे देखे) 

• होटेल २ वटामात्र छन् पुरा मनोमानी ग्राहक अनुसार लुटतन्त्र देखियो।  अझ सुनेको त दुईमध्ये एउटा होटल माओवादी र अर्को होटल एमाले नाम नै स्थानीय रुपमा परिचित रैछ।  कांग्रेसले होटल अनुमति पाउन असफल भएछ रे
• काठैकाठका घरभएको होटलको एक रुमको रु दुई हजार भाडा र टेन्टको दुई हजार पाच सयसम्म पर्छ रे
• फलफुल र ड्राई फुड पनि खासै नपाउने।  नौ रुपैयाको पानीलाई ७० रुपैया पर्छ।  ६० रुपैयाको चाउचाउ र ७० रुपैया पर्ने बिस्कुट किनेर खाएं 
• मुस्किलले ५०-६० जना भन्दा बढी पाहुना राख्न सकिने ठाउँ छैन।  रूम प्याक भएको बेला भयो भने न खाना पाइन्छ न बस्न त्यसको विकल्प नै छैन 
• बच्चा र परिवार सहित गएका मान्छेहरुको बिचल्ली देखियो ।  गाडी बिग्रेर बिचार पर्यटक यात्रुको बिचल्ली पनि बाटोमा कहाली लाग्दो अवस्था देखियो।  बाटोको अवस्था झन् बर्णन इन्द्रले पनि नसक्ने
• राराको बिकासको लागि १६ करोड खर्च भैईसकेको जसको नतिजा हेर्दा लाग्छ १६ हजार पनि खर्च भएको छैन कि जसो 
• स्थानीय मान्छेहरुले त्यहाँ आउने पर्यटकबाट कुनै किसिमको फाइदा लिन नसकेको
• रारा बाट फर्किने जुनसुकै यात्रुलाई सोधे पनि निराशा मात्र देखियो जुन म आफै पनि भएँ 

यी सबै तितामीठा कुराहरुको अनुभव गर्दै रारा सुन्दरताले बिर्से झैँ गरि लागियो पिना गाउँ तिर, जहाँ बिकट, राज्यका सेवा र सुबिधाहरुबाट बन्चित तर स्वभिमानी निस्वार्थी  जनताको बस्ति। त्यो समुदाय संगको बसाई पनि अविस्मरणीय रहयो | 

पिना गाउँबाट १६ घण्टामा जुम्ला पुगियो।  मैले त्यो यात्रालाई सहासिक यात्रा भन्न रुचाएँ  .तत्पश्चात म स्थल मार्ग कालिकोट हुदै  नेपालगंज यात्रा तय गरे।| 

मेरो राज्य तथा सरोकारवालाहरुलाई सुझाब: 

1. प्रकृतिले यस्तो सुन्दर ठाउँ दिएको छ कि (रारा) हाम्रा नेताहरुलाई त्यो भाषणमा बेच्नलाई पुगेको छ | प्रकृतिले त् दियो अब सरकारले बाटो देओस, स्वास्थ सेवा देओस, सुरक्षा देओस र अन्य भौतिक बिकाशका पूर्वाधार देओस | 
2. टेलीफोनका कुनै सिमको नेटवर्क पाउन साइत नै जुर्नु पर्छ | त्यसको क्षमता बढाउनु पर्यो | 
3. नेपालगंजबाट मुगु आउन यात्रा नै कठिन छ।  मोटरबाटोको यात्रा लामो जटिल छ।  हवाई यातायातमा धेरै नै राजनीति रैछ  त्यसको अन्त गरोस |
4. नेपालगञ्जबाट रारा जान प्लेनको सिट नपाउने तर राष्ट्रिय ध्वजाबाहक जहाज चै आधा प्लेन खाली रारा आउने। कमिसनको कारण यसो भएको भन्ने कुरा सुन्दा मन सारै रोयो यस्तो कमिसन तन्त्रको अन्तहोस् | 
5. बायु सेवा निगमले आफ्नो विमानस्थल काउन्टरमा कति सिट बुक भए अनि कति बाकी छन् भन्ने कुरा यात्रुलाई सूचना पाटिबाट जानकारी दिने व्यवस्था गरोस |
6. ताल्चा विमानस्थल बाट मुगु गमगाडीको दुरी जम्मा ५ कि.मि पनि छैन तर भाडा दर रु. ५०० देखि ५००० लाग्छ यो के स्वभाबिक भाडा हो र ? यो अनुगमन कसले गर्छ | अनुगमन होस् | 
7. भएका होटेलमा पनि करको बिल अनि कर बिबरण र जानकारी कुनै पनि छैन, सरकारलाई बलियो बनाउन कर संकलन प्रणाली बलियो होस् | 
8. रारामा भएका २ वटा होटल त्यहाँ बाट तत्काल हटाइयोस या त्यहाँ प्रयाप्त होटल खोल्ने अनुमति सरकारले देवस | 
9. कर्णालीको बिकाश नेपाली ठेकेदारहरुको सट्टा अन्तरास्ट्रिय टेन्डर गरेर बाहिरबाट ठेकेदार लाईयोस (चाइना उत्तम बिकल्प हुन सक्छ)

प्र.म.वोली ज्यु बोलीमा होइन काममा विश्वास गर्छन।  जनता चाहन्छन् कि राराबाट पर्यटन विकासको बिकुल मात्र फुक्ने होइन कि  बिकटबाटै विकासको बिकुल फुक्नुस र संगै कामको थालनी गर्नुस | तपाई आउने कुराले रारामा महंगा बैठक र सेमिनार सुरु भैईसके तर जुनकार्य भईरहेका छन् ति त्यति अर्थपूर्ण छन् जसो लाग्दैन म जस्ता सर्बसाधारण जनताको लागि |

रारा आउन चाहनेहरुका लागि केही सुझाब: 

1. यथावास्थामा राराको सुन्दरताले जाउ-जाउ लागे पनि भौतिक बिकासको दृस्टीकोणले त्यति सहज छैन है त्यसैले मानसिक रुपमा तयारी गरेर मात्र जानु होला।  विशेषगरी बच्चा र असक्तहरुलाई सास्ती हुन्छ |
2. फलफुल, ड्राई फुड र पानीको व्यवस्था आफै गरेर हिड्ने ।  टेन्ट र स्लिपिंग ब्याग पनि साथमा लैजानु बेस।  
3. यदी आफै गाडी लगेर जानु हुन्छ भने गाडी राम्रो संग बनाएर जानुस गाडी बिग्रो भने हरिबिजोग हुन्छ।   सबै गाडी त्यहाँ जान सम्भब छैन फोर व्हिल मात्र जाने हो।  
4. नेपालगंजबाट त्यस्तो गाडीले रिजर्बमा ४५ हजार भाडा लिन्छन 

यी मेरा व्यक्तिगत र केहि स्थानीयहरुसँग बुझ्दाको अनुभव हो।  म गलत भए सुझाबको अपेक्षा गरेको छु | धेरै अवसर छन् जस्तै यहाँका पर्यटकीय स्थान, बनजंगल आदि।  कल्पनागरौँ -  रेलबाट पानी जहाज मार्फत यहाँका ढुगा र चट्टान हरुलाई टापू नै टापू भएका देशलाई बिक्रि गर्यो भने मात्र पनि देश कता पुग्छ होला ?  रारा मा केबलकार कति सुहाउथ्यो होला ? 

आशा गरौँ अब मेरो पारिवारिक रारा भमण हुनेबेला त्यहाँ भौतिक बिकास भएको हुनेछ।  राराको चारैतिर बाहिरपट्टि केवलकार चलेको हुनेछ।  भरपर्दो रमणीय बाटोको यात्रा सहज हुनेछ र सजिलै प्लेन पाईने छ।  

त्यहाँको प्रदेश सरकार र देशको सरकार ले के त्यो पुरा गर्ला ??